به گزارش خبرگزاری حوزه، پایگاه اطلاع رسانی دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی در بخش «آئین رحمت»، پرسش ها و پاسخ هایی را با موضوع سبک زندگی عرضه کرده است که در شماره های مختلف تقدیم نگاه شما خوبان می گردد.
* ارتباط با دیگران
- آثار و پیامدهای «مراء» و «جدال»
پرسش:
«مراء» و «جدال» چه آثار و پیامدهایی در زندگی در پی دارد؟
پاسخ اجمالی:
«مراء» و «جدال» در آیات و روایات نکوهش شده، زیرا بدترین حجاب را میان انسان و درک حقایق ایجاد می کند. بر اساس روایات، جدال موجب شک در دین و فساد یقین می گردد و سرانجام به کفر می انجامد.
همچنین باعث دشمنی در میان دوستان، فراموشی یاد خدا، کشیده شدن به گناهانی مانند کذب، تهمت، تحقیر مومن و ... می شود که منجر به هلاکت معنوی می گردد.
از سویی، ستیزه جویی و جدال، ابهت انسان را می شکند؛ زیرا اگر با افرادی نادان مجادله کند سبب هتک و توهین او می شوند و اگر با دانشمندان ستیزه جویی کند او را مغلوب می سازند.
پاسخ تفصیلی:
تأکیدهای فراوان که در آیات قرآن و روایات متواتر اسلامی در مذمت «مراء» و «جدال» و جر و بحث های پرخاشگرانه و بی منطق وارد شده به خاطر آن است که اولا نخستین اثر منفی این کار، پرده افکندن بر چهره حقایق است و بدترین حجاب را میان انسان و درک حقایق ایجاد می کند؛ به گونه ای که گاه واضح ترین بدیهیات را درک نمی کند و به انکار اموری می پردازد، یا از مطالبی دفاع می کند که براستی مضحک است، و این نیست مگر به خاطر اینکه انسان وقتی گرم جدال می شود همه چیز را غیر از آنچه خودش می گوید انکار می کند.
از سویی، در بعضی روایات آمده: «خصومت، جدال و مراء، قلب را بیمار می کند» که ممکن است اشاره به همین معنی باشد. زیرا قلب به معنی عقل است و بیماری آن، به معنی عدم درک حقایق است.
و نیز در حدیث امیرمؤمنان علی(علیه السلام) نقل شده که کسانی که به جدال روی می آورند کارشان به کفر می کشد و یا اینکه جدال موجب شک در دین خدا و فساد یقین می گردد، همه اینها اشاره لطیفی است به آنچه در بالا گفته شد.
از دیگر آثار منفی این رذیله اخلاقی، ایجاد عداوت و دشمنی در میان دوستان و فراموشی یاد خدا و کشیده شدن به انواع دروغ ها است، دلیل آن هم روشن است زیرا کسی که می خواهد با جدال و مراء بر دوستان خود غلبه کرده و برتری بجوید، آنها را بر ضد خود تحریک می کند و غالباً گفتار آنها به تحقیر و دشنام یکدیگر می کشد و اینها بدترین اسباب نفاق و جدائی است.
حتی گاهی برای توجیه سخنان خود به انواع دروغ ها متوسل می شوند که این خود بلای بزرگ دیگری است.
مجموع این امور، انسان را از خدا دور کرده و در دام شیطان گرفتار می کند و سبب هلاکت معنوی انسان می شود. به همین دلیل است که در احادیث آمده: «انسان به حقیقت ایمان دست نمی یابد تا زمانی که مراء و جدال را ترک گوید هر چند خود را بر حق بداند»، زیرا سخنان ستیزه جویانه در مسائل حق نیز سبب انواع خصومت ها و عداوت ها می شود و گاه انسان را به انواع گناهان دیگر مانند تحقیر مؤمن و اهانت از طریق سخن یا اشارات دست و چشم و ابرو، دروغ، کذب، تکبر و برتری جوئی آلوده می کند.
اضافه بر همه اینها، جدال و مراء اُبُهت و شخصیت انسان را در هم شکسته و زبان جاهلان را به روی انسان باز می کند. اگر با افرادی نادان مجادله کند سبب هتک و توهین او می شوند و اگر با دانشمندان ستیزه جوئی کند او را مغلوب و حقیر می سازند.
در مجموع جدال و مراء یکی از چهار سببی است که قلب را می میراند و روح انسان را بیمار می سازد. چه بهتر که انسان بحث های خود با دیگران را با محبت و دوستی و تواضع و مهربانی و به صورت جستجوی حق برگزار کند، که هم از علم و دانش آنها بهره گیرد و هم آنها از علم و دانش او بهره مند شوند و با کمک یکدیگر بتوانند مطالب پیچیده را بشکافند و به واقعیت ها برسند. (۱)
-----------
پی نوشت:
(۱). اخلاق در قرآن، مکارم شیرازی، ناصر، تهیه و تنظیم: جمعی از فضلاء، مدرسة الامام علی بن ابی طالب (علیه السلام)، قم، ۱۳۷۷ ش، چاپ اول، ج ۳، ص ۲۸۴
